Thư viện Nguồn Tin KH&CN Tài nguyên là trí thức
Bài viết liên quan
Năm 2013, Mai Văn Hưng, một kỹ sư điện tử viễn thông tốt nghiệp Đại học Bách khoa Hà Nội, vô tình nghe được lời than vãn của người quen về việc không tìm đâu ra nấm Việt để bán vào mùa hè. Sự thật tưởng chừng vô lý này – trong khi chợ tràn ngập nấm ngoại nhập, nấm bản địa lại cực kỳ khan hiếm – đã gieo vào anh một nỗi băn khoăn sâu sắc. Một đất nước nông nghiệp như Việt Nam lại không thể chủ động sản xuất nấm sạch quanh năm? Trăn trở này đã thôi thúc anh Hưng bắt đầu một hành trình tìm hiểu và khám phá.
Để kiểm chứng, anh Hưng đã khởi hành từ Hà Nội lúc 2 giờ sáng, rong ruổi qua 7 tỉnh, thành phố gồm Ninh Bình, Nam Định, Hà Nam, Hải Dương, Quảng Ninh, Bắc Ninh. Sau hơn một ngày di chuyển, anh chỉ gom được vỏn vẹn 5kg nấm sò trắng. Thực tế này khẳng định rõ ràng sự thiếu hụt nghiêm trọng của nấm được trồng trong nước trên thị trường. Từ đó, anh Hưng quyết tâm tìm mọi cách để chủ động sản xuất nấm sạch.
Anh bắt đầu nghiên cứu sâu về quy trình trồng nấm, đặc biệt chú trọng tận dụng các nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương như rơm rạ, lõi ngô, mùn cưa. Việc lựa chọn phế phụ phẩm nông nghiệp này không chỉ giúp bảo vệ môi trường, giảm lượng rơm rạ bị đốt trên đồng ruộng mà còn đảm bảo quy trình ủ không gây mùi hôi. Với nền tảng kiến thức về vi sinh từ thời làm việc tại nhà máy lên men, anh mạnh dạn áp dụng phương pháp quản lý nhiệt độ để cho ra nấm trái vụ, khắc phục tình trạng khan hiếm theo mùa.
Từ ý tưởng ban đầu này, anh Hưng dần nhìn thấy một con đường lớn hơn: xây dựng một vòng tuần hoàn khép kín trong nông nghiệp. Mô hình này bao gồm việc tái chế phế phẩm nông nghiệp thành giá thể trồng nấm hữu cơ, sản xuất ra thực phẩm sạch, sau đó tận dụng bã nấm sau thu hoạch để sản xuất phân bón hữu cơ, trả lại chất hữu cơ cho đất. Đây là một hướng đi vừa giảm thiểu rác thải, vừa nâng cao giá trị nông sản, đồng thời bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Năm 2014, giấc mơ nấm hữu cơ của anh Mai Văn Hưng chính thức được hiện thực hóa với sự thành lập Công ty Cổ phần Nấm Tốt (Nameco). Anh khởi nghiệp với một trang trại rộng 4.600m² tại Yên Bài (Ba Vì, Hà Nội), ban đầu chỉ có 8 nhân sự và doanh thu vài trăm triệu đồng mỗi năm. Tuy nhiên, đây là nền móng vững chắc đầu tiên cho một hệ sinh thái sản xuất nấm sạch bài bản và nghiêm túc.
Giai đoạn 2017 – 2020 đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ của Nameco. Công ty đã nghiên cứu và phân lập thành công hơn 10 chủng giống nấm, đồng thời làm chủ hoàn toàn công nghệ trồng nấm quy mô công nghiệp. Trang trại sản xuất nấm được mở rộng lên 12.000m², tích hợp các công nghệ nuôi trồng nấm tiên tiến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, và đầu tư thêm dây chuyền sấy lạnh, chiết xuất dịch nấm. Hiện tại, ngoài trang trại chính, Nameco còn có 5 điểm khai thác vệ tinh, đảm bảo sản lượng ổn định để cung cấp cho các đại lý tại 30 tỉnh, thành trên cả nước.
Việc lựa chọn xã Hương Cần, huyện Thanh Sơn, Phú Thọ làm địa điểm đặt trang trại nấm có lý do rất chiến lược. Nơi đây sở hữu diện tích rừng trồng lớn, tạo ra nguồn phụ phẩm lâm nghiệp dồi dào, giá rẻ để làm giá thể trồng nấm.
Không dừng lại ở sản phẩm nấm tươi, Nameco còn đẩy mạnh chế biến sâu thành nhiều dạng sản phẩm khác như nấm khô, nấm cấp đông, nước cốt lẩu, bột nấm, và dịch chiết nấm. Công ty cũng tích cực ứng dụng chuyển đổi số vào quản lý sản xuất, bán hàng, kết nối thương mại điện tử và hệ thống phân phối, mở rộng kênh tiếp cận thị trường.
Những nỗ lực của Nameco đã được ghi nhận qua các chứng nhận uy tín: đạt chứng nhận VietGAP vào năm 2019 và đặc biệt là tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam vào năm 2020. Đến năm 2024, doanh thu của Công ty đã vượt 15 tỷ đồng, sản phẩm hiện diện tại hơn 30 tỉnh, thành và được phân phối qua các hệ thống siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch lớn như Dalat Mart, Linh Mart, Clever Food, Vita Market.
Điều đáng quý là Nameco vẫn duy trì được triết lý nhân văn ngay cả khi mở rộng quy mô. Tại hai trang trại sản xuất nấm, hơn 50 lao động, phần lớn là phụ nữ trung niên và cao tuổi, có được việc làm ổn định.
Con đường sản xuất nấm hữu cơ không phải lúc nào cũng trải đầy hoa hồng. Anh Hưng thừa nhận khó khăn lớn nhất hiện nay là vấn đề vốn. Bên cạnh đó, thời gian bảo quản ngắn của nấm tươi (chỉ khoảng 7 – 12 ngày trong điều kiện 3 – 8 độ C) khiến sản phẩm dễ hỏng nếu không tiêu thụ nhanh. Trong khi đó, nấm nhập khẩu có thể bảo quản tới 30 – 45 ngày, dễ dàng chiếm lĩnh thị trường, thậm chí “đội lốt” hàng Việt Nam. Thêm vào đó, nhận thức của người tiêu dùng về nấm hữu cơ còn thấp, tạo thêm áp lực truyền thông và định vị sản phẩm cho doanh nghiệp.
Để vượt qua những rào cản này, Nameco quyết tâm “đưa nấm hữu cơ đi những con đường phât triển tử tế” bằng cách tập trung vào đầu tư chế biến sâu. Công ty đang phát triển các sản phẩm từ nấm thành dược liệu, mỹ phẩm, và thậm chí là bộ kit trồng nấm hữu cơ tại nhà.
Anh Hưng tin rằng, sản xuất nấm hữu cơ ở Việt Nam hoàn toàn có tiềm năng lớn mạnh hơn nhiều, nhưng cần phải có quy hoạch vùng nguyên liệu bài bản. Anh dẫn chứng bài học từ vùng trồng nấm của tỉnh Phúc Kiến (Trung Quốc) để nhấn mạnh rằng nếu được đầu tư bài bản, ngành nấm không chỉ là hướng đi tiềm năng mà còn có thể đưa Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất nấm hữu cơ hàng đầu châu Á.
Hành trình của Nameco là minh chứng cho một giấc mơ xanh được nuôi dưỡng bằng đam mê, khoa học và lòng kiên định. Mô hình nấm hữu cơ này không chỉ gợi mở hướng phát triển kinh tế xanh mà còn là biểu tượng của một tư duy nông nghiệp tử tế, bắt đầu từ việc trân trọng từng bó rơm, từng tấc đất, từng điều nhỏ bé. Anh Mai Văn Hưng khẳng định rằng, để đi đường dài và bền vững, điều cốt lõi là phải quy hoạch vùng nguyên liệu quy mô lớn, đảm bảo 6 yếu tố nền tảng: cơ sở vật chất, nhân lực, tài chính, sản phẩm, thị trường và công nghệ.
Nguồn: vista.gov.vn
