Thư viện Nguồn Tin KH&CN Tài nguyên là trí thức
Bài viết liên quan
Các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Y tế học thuật tư nhân Mayo Clinic đã phát triển một công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) mới có thể giúp bác sĩ xác định các dạng hoạt động não liên quan đến 9 loại sa sút trí tuệ; bao gồm cả bệnh Alzheimer, chỉ từ một lần quét hình ảnh não phổ biến, mở ra bước tiến đột phá trong việc chẩn đoán sớm và chính xác.
Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Neurology của Học viện Thần kinh học Hoa Kỳ. Công cụ này có tên StateViewer, giúp xác định chính xác loại sa sút trí tuệ trong 88% trường hợp. Không chỉ vậy, công cụ còn giúp bác sĩ đọc kết quả hình ảnh gần như nhanh gấp đôi và chính xác cao gấp ba lần so với quy trình chẩn đoán thông thường. AI được đào tạo và thử nghiệm trên hơn 3.600 bản quét não, bao gồm cả người mắc chứng sa sút trí tuệ và người bình thường.
Đột phá này giải quyết một trong những thách thức lớn nhất trong chăm sóc bệnh nhân sa sút trí tuệ: chẩn đoán sớm và chính xác, ngay cả khi người bệnh có nhiều vấn đề cùng lúc. Trong bối cảnh các phương pháp điều trị mới đang dần được triển khai, việc phát hiện bệnh kịp thời sẽ giúp lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp nhất, đúng thời điểm và hiệu quả nhất. Công cụ này hứa hẹn sẽ hỗ trợ chẩn đoán nâng cao ngay cả tại các phòng khám thiếu bác sĩ chuyên khoa thần kinh.
Hiện có hơn 55 triệu người trên thế giới đang sống chung với chứng sa sút trí tuệ, với gần 10 triệu ca mắc mới mỗi năm. Riêng bệnh Alzheimer; thể phổ biến nhất là nguyên nhân tử vong đứng thứ năm toàn cầu. Quá trình chẩn đoán sa sút trí tuệ hiện nay đòi hỏi kết hợp nhiều bước như kiểm tra nhận thức, xét nghiệm máu, chụp chiếu, phỏng vấn lâm sàng và giới thiệu chuyên gia. Dù thực hiện đầy đủ các bước, việc phân biệt các dạng bệnh như Alzheimer, sa sút trí tuệ thể Lewy hay sa sút trí tuệ trán thái dương vẫn là thách thức lớn, ngay cả với các bác sĩ nhiều kinh nghiệm.
StateViewer được phát triển dưới sự chỉ đạo của bác sĩ David Jones, chuyên gia thần kinh và Giám đốc Chương trình AI Thần kinh học tại Mayo Clinic. Ông chia sẻ: “Mỗi bệnh nhân bước vào phòng khám đều mang theo một câu chuyện riêng, phản ánh sự phức tạp của bộ não. Công cụ StateViewer chính là cam kết của tôi trong việc mang lại những câu trả lời rõ ràng, chẩn đoán sớm hơn, điều trị chính xác hơn và hy vọng một ngày nào đó, thay đổi hoàn toàn tiến trình của các bệnh này”.
Cùng đồng hành phát triển công cụ này là tiến sĩ khoa học dữ liệu Leland Barnard, người dẫn dắt nhóm kỹ thuật AI của dự án. Ông nói: “Chúng tôi luôn ghi nhớ rằng sau mỗi hình ảnh quét não là một con người đang đối mặt với những câu hỏi cấp thiết và đầy lo lắng. Việc công cụ có thể hỗ trợ bác sĩ đưa ra phân tích nhanh, chính xác là minh chứng cho tiềm năng to lớn của máy học trong y học lâm sàng”.
Công cụ sử dụng dữ liệu từ kỹ thuật chụp cắt lớp phát xạ positron với chất đánh dấu FDG (fluorodeoxyglucose-PET), giúp quan sát cách não sử dụng glucose để tạo năng lượng. Sau đó, AI sẽ so sánh kết quả này với kho dữ liệu lớn gồm các bản quét của những người đã được chẩn đoán sa sút trí tuệ, nhằm tìm ra mô hình phù hợp với từng loại bệnh hoặc kết hợp các loại bệnh.
Ví dụ, bệnh Alzheimer thường ảnh hưởng đến vùng ghi nhớ và xử lý thông tin; sa sút trí tuệ thể Lewy liên quan đến vùng chú ý và vận động; còn sa sút trí tuệ trán thái dương ảnh hưởng đến ngôn ngữ và hành vi. StateViewer hiển thị kết quả bằng bản đồ màu thể hiện hoạt động ở các vùng não đặc biệt, giúp bác sĩ; kể cả không chuyên ngành thần kinh; hiểu rõ hơn về chẩn đoán mà AI gợi ý.
Các nhà nghiên cứu tại Mayo Clinic cho biết họ sẽ tiếp tục mở rộng phạm vi ứng dụng của công cụ và đánh giá hiệu quả trong nhiều môi trường lâm sàng khác nhau. Công cụ này hứa hẹn trở thành bước đệm quan trọng trong việc phổ cập chẩn đoán chính xác cho các bệnh lý phức tạp như sa sút trí tuệ.
Nguồn: TT,TK
