Khám phá mới về trùng bào tử sợi myxospores – nhóm ký sinh trùng quan trọng trong ngành nuôi trồng thủy sản

Hình ảnh TS. Nguyễn Ngọc Chỉnh đang thực hiện phân tích mẫu tại phòng thí nghiệm

Mặc dù phần lớn các loài trùng bào tử sợi myxospores ký sinh trên cá không biểu hiện bệnh rõ ràng, nhưng một số loài lại có khả năng gây bệnh nguy hiểm trên cả cá tự nhiên và cá nuôi. Khi ký sinh trên mang, chúng có thể làm biến dạng cấu trúc mang, gây suy giảm chức năng hô hấp. Một số loài khác ký sinh trong cơ cá, gây ra hiện tượng “bệnh gạo”, làm hóa lỏng cơ sau khi khai thác, dẫn đến cá nhanh ươn và giảm giá trị kinh tế. Ngoài ra, một số loài ký sinh trên não cá có thể gây biến dạng xương, khiến cá mất thăng bằng khi bơi, từ đó ảnh hưởng đến khả năng vận động và tìm kiếm thức ăn. Trong khi, những loài ký sinh tại mật hoặc ruột có thể gây rối loạn tiêu hóa, dẫn đến hiện tượng cá chết hàng loạt. Đặc biệt, các loài thuộc giống Kudoa còn có nguy cơ gây ngộ độc thực phẩm cho con người nếu sử dụng cá bị nhiễm nhóm ký sinh trùng này.

Tại Việt Nam, kiến thức về trùng bào tử sợi myxospores và tác hại của chúng vẫn còn hạn chế. Hiện chỉ có khoảng 50 loài được ghi nhận, so với hơn 2.600 loài đã được mô tả trên toàn cầu. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ mức độ ảnh hưởng của nhóm ký sinh sinh trùng này nhằm bảo vệ và phát triển bền vững ngành nuôi trồng thủy sản trong nước.

Từ thực tế trên, TS. Nguyễn Ngọc Chỉnh và nhóm nghiên cứu Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật đã triển khai thực hiện đề tài: “Nghiên cứu đa dạng thành phần loài và đánh giá mức độ ảnh hưởng của trùng bào tử sợi myxospores ký sinh trên cá kinh tế nuôi tại vùng biển Nam Trung bộ, Việt Nam”.

Nghiên cứu này tập trung vào việc khám phá sự đa dạng của các loài trùng bào tử sợi myxospores ký sinh trên cá, với mục tiêu hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của chúng đến sức khỏe và chất lượng cá nuôi ở vùng biển Nam Trung Bộ. Từ việc khảo sát 1.885 cá thể cá thuộc 30 loài, nhóm nghiên cứu đã phát hiện 282 mẫu cá bị nhiễm trùng bào tử sợi myxospores, thuộc 16 loài/dạng khác nhau. Trong số này, có một loài mới đã được phát hiện và đặt tên là Ceratomyxa chauvanminhi n. sp., là một trong những đóng góp quan trọng của nhóm nghiên cứu trong việc khám phá đa dạng sinh học của các loài sinh vật trong hệ sinh thái ở Việt Nam. Ngoài ra, nghiên cứu còn ghi nhận 3 loài lần đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam, gồm Kudoa javaensis, Kudoa parvibulbosa và Kudoa yasunagai. Cũng trong nghiên cứu này, 4 loài đã từng được biết đến ở Việt Nam cũng được xác nhận tại khu vực nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu cho thấy vùng biển Nam Trung Bộ là khu vực có hệ ký sinh trùng đa dạng với nhiều loài chưa được phát hiện và tác hại của các loài này cũng chưa được đánh giá, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ các nhà quản lý, các nhà nghiên cứu để phát hiện và kiểm soát dịch bệnh do ký sinh trùng nói chung và bệnh do nhóm trùng bào tử sợi myxospores nói riêng.

Một điểm đáng lưu ý từ nghiên cứu là tỷ lệ nhiễm trùng bào tử sợi myxospores có xu hướng tăng cao trong những tháng mùa hè. Điều này cho thấy mối liên hệ trực tiếp giữa điều kiện môi trường và khả năng phát triển, lây lan và gây bệnh của các loài trùng bào tử sợi myxospores. Ngoài ra, trong nhóm trùng bào tử sợi myxospores thuộc giống Kudoa, mặc dù không gây viêm tại vị trí ký sinh, nhưng lại có những tác động tiêu cực đến chất lượng cá. Loài Kudoa yasunagai ký sinh trên não của cá Dìa Siganus virgatus gây ra hiện tượng biến dạng cơ thể vật chủ.

Nghiên cứu đã mang lại nhiều phát hiện khoa học quan trọng, làm sáng tỏ sự đa dạng loài và tác động của trùng bào tử sợi myxospores đối với ngành nuôi trồng thủy sản tại Việt Nam, giúp các nhà quản lý và người nuôi trồng thủy sản xây dựng các biện pháp kiểm soát dịch bệnh và điều trị hiệu quả, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành thủy sản.

Theo: vista.gov.vn