Giá sầu riêng bất ngờ lao dốc khi chưa vào chính vụ, nguyên nhân do thị trường Trung Quốc siết chặt kiểm nghiệm, khiến xuất khẩu chững lại, nông dân đối mặt nguy cơ thua lỗ nặng. Giải pháp nào để tránh “vỡ trận” toàn ngành?
Giá rớt thảm, thương lái “bỏ cuộc chơi”
Dù chưa đến cao điểm thu hoạch, giá sầu riêng trên thị trường đã tụt dốc không phanh. Nhiều chủ hàng lên mạng “xả lỗ” với mức giá chỉ 540.000 đồng cho thùng 10kg – mức giá được cho là dưới cả giá thành sản xuất. Tại các tỉnh miền Tây và Đông Nam Bộ, giá sầu riêng Ri6 hiện chỉ dao động từ 25.000 đến 70.000 đồng/kg; sầu riêng Thái từ 40.000 đến 110.000 đồng/kg – giảm hơn một nửa so với cùng kỳ năm ngoái. Lượng thu mua từ thương lái chỉ còn khoảng 1/10, khiến nhiều nhà vườn “nín thở” chờ tín hiệu tốt từ thị trường.
Nguyên nhân chính là do thị trường Trung Quốc – nơi tiêu thụ đến 90% lượng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam – đã siết chặt các quy định về kiểm dịch. Cụ thể, Trung Quốc yêu cầu tất cả lô hàng sầu riêng phải có giấy kiểm nghiệm cadimi và vàng O. Việc kiểm tra 100% lô hàng khiến hàng hóa bị tồn tại cửa khẩu từ 7 – 10 ngày, làm giảm chất lượng và tăng rủi ro bị trả hàng hoặc tiêu hủy. Doanh nghiệp lo ngại mất trắng, không dám “ăn hàng” khiến thị trường nội địa dư thừa nguồn cung.
Chủ động kiểm soát chất lượng
Tính đến nay, Việt Nam có khoảng 150.000 – 170.000ha trồng sầu riêng, trong đó hơn 70% đã cho trái. Tổng sản lượng đạt từ 1,2 triệu tấn trở lên. Tuy nhiên, chỉ khoảng 20% diện tích được cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói đạt tiêu chuẩn xuất khẩu sang Trung Quốc. Từ tháng 9/2023 đến nay, nhiều hồ sơ đề xuất mã số mới đã bị Trung Quốc từ chối, trong khi một loạt mã số cũ bị thu hồi do vi phạm quy định về kiểm soát dư lượng.
Điều đáng nói là hiện nhiều tỉnh trồng sầu riêng lớn như Đắk Lắk, Gia Lai, Lâm Đồng vẫn chưa có trung tâm kiểm nghiệm cadimi và vàng O đạt chuẩn. Việc lấy mẫu phải gửi đi xa, mất nhiều thời gian và chi phí, khiến doanh nghiệp, hợp tác xã khó xoay xở. Để tránh nguy cơ “vỡ trận”, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành văn bản chỉ đạo các địa phương tăng cường kiểm soát chất lượng. Đồng thời, Bộ cho biết sẽ cử các trung tâm phân tích được chỉ định vào hỗ trợ địa phương trong niên vụ 2025.
Ngoài ra, Bộ cũng đang nghiên cứu thành lập chi nhánh các đơn vị kiểm nghiệm ngay tại vùng trồng theo cơ chế xã hội hóa, giúp rút ngắn thời gian kiểm tra, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.
Ông Phạm Quốc Dũng – Phó Giám đốc HTX Nông nghiệp sạch Ea Yông (Đắk Lắk) – cho biết, HTX đang liên kết với các đơn vị để cấp đông sầu riêng và xúc tiến tiêu thụ trong nước qua kênh du lịch nội địa. Dù vậy, ông nhấn mạnh rằng nhu cầu từ thị trường Trung Quốc vẫn rất lớn. Vấn đề là phải đảm bảo được chất lượng và sự minh bạch trong thông tin kiểm nghiệm. Nếu làm được, mục tiêu xuất khẩu 3,5 tỷ USD trong năm 2025 sẽ khả thi. Ngược lại, nếu tiếp tục bị “thắt họng” ở khâu kiểm soát chất lượng và thủ tục, ngành sầu riêng Việt Nam sẽ đứng trước nguy cơ vỡ trận trên diện rộng.
Nguồn: Nongthonviet.com.vn