Thư viện Nguồn Tin KH&CN Tài nguyên là trí thức
Con người từ lâu đã tự hào về trí tuệ và khả năng tư duy của mình, nhưng ít ai ngờ rằng tốc độ suy nghĩ lại “chậm chạp” hơn rất nhiều so với tốc độ tiếp nhận thông tin từ giác quan. Một nghiên cứu mới đây từ Viện Công nghệ California (Caltech), được công bố trên tạp chí Neuron vào ngày 7/12/2024, đã định lượng tốc độ suy nghĩ của con người: chỉ khoảng 10 bit mỗi giây. Con số này khiến chúng ta không khỏi kinh ngạc khi so sánh với khả năng thu thập dữ liệu từ các giác quan, vốn lên tới hàng tỷ bit mỗi giây.
Nghiên cứu của nhóm các nhà khoa học, dẫn đầu bởi Markus Meister và Jieyu Zheng, đã xác định “bit” là đơn vị thông tin cơ bản mà não bộ có thể xử lý. Để hiểu rõ hơn, mỗi bit tương ứng với một ký tự khi đọc và viết, hoặc một âm thanh đơn lẻ khi nghe. Dựa trên các nhiệm vụ như đánh máy, chơi trò chơi, và giải khối Rubik, nhóm nghiên cứu đo lường tốc độ xử lý thông tin của não người. Ví dụ, một thợ đánh máy chuyên nghiệp có thể đạt tốc độ 10 bit/giây, trong khi người chơi Rubik tốc độ cao có thể xử lý tới 11,8 bit/giây.
Mặc dù 10 bit/giây là tốc độ suy nghĩ trung bình, nhưng vẫn thấp hơn đáng kể so với tốc độ truyền thông tin của một tế bào hình nón trong mắt, đạt tới 270 bit/giây. Thậm chí, tốc độ Wi-Fi thông thường có thể đạt hàng trăm triệu bit/giây. Điều này dẫn đến một nghịch lý thú vị: tại sao não bộ, với hơn 85 tỷ tế bào thần kinh, chỉ xử lý được một lượng thông tin hạn chế như vậy?
Lý giải cho hiện tượng này, các nhà khoa học cho rằng não bộ của chúng ta ưu tiên tập trung vào những thông tin quan trọng nhất cho sự sống còn, một cơ chế đã phát triển từ thời tổ tiên xa xưa. Khi con người nguyên thủy phải đối mặt với môi trường khắc nghiệt, việc lọc và tập trung vào thông tin cốt lõi như tìm kiếm thức ăn hay tránh kẻ săn mồi là yếu tố quyết định để tồn tại. Điều này giải thích tại sao chúng ta thường chỉ duy trì được một dòng suy nghĩ tại một thời điểm thay vì xử lý song song nhiều luồng thông tin như các hệ thống giác quan.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tư duy con người giống như một dạng “định vị” qua không gian của các khái niệm trừu tượng. Một người chơi cờ, chẳng hạn, chỉ có thể hình dung một chuỗi các nước cờ trong tương lai theo trình tự, thay vì tưởng tượng đồng thời nhiều khả năng cùng lúc. Điều này phần nào phản ánh sự giới hạn trong cấu trúc não bộ, nơi chỉ tập trung vào một “đường dẫn” suy nghĩ duy nhất.
Thực tế này cũng mang đến những thách thức đối với ý tưởng phát triển giao diện trực tiếp giữa não người và máy tính. Các nhà công nghệ đã từng kỳ vọng con người có thể giao tiếp nhanh hơn thông qua các thiết bị thần kinh. Tuy nhiên, với tốc độ suy nghĩ chỉ 10 bit/giây, những kỳ vọng này có thể không thực tế.
Nghiên cứu từ Caltech không chỉ giúp định lượng tốc độ suy nghĩ của con người mà còn mở ra những câu hỏi mới về giới hạn của não bộ và cách chúng ta xử lý thông tin. Con số 10 bit/giây không chỉ phản ánh sự “chậm chạp” của tư duy mà còn là kết quả của hàng triệu năm tiến hóa, nơi sự tập trung và tối ưu hóa thông tin đóng vai trò quan trọng. Trong tương lai, việc khám phá sâu hơn về các cơ chế này có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của tư duy, đồng thời cải thiện các ứng dụng công nghệ phù hợp với khả năng tự nhiên của con người.
Nghiên cứu này không chỉ gợi mở về những giới hạn mà còn nhấn mạnh về sức mạnh tiềm ẩn của trí tuệ con người trong việc thích nghi và tiến hóa trong một thế giới luôn thay đổi.
Theo: vista.gov.vn
