Chuyển đổi xanh: Hướng đi bền vững của ngành thủy sản

Thực trạng và thách thức trong ngành thủy sản

Ngành thủy sản, dù mang lại giá trị kinh tế lớn, cũng đang là một nguồn gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Theo ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản, việc phát thải khí nhà kính, ô nhiễm nguồn nước từ hoạt động nuôi trồng thủy sản đang đặt ra yêu cầu cấp bách về bảo vệ môi trường. Ông cũng cho biết thị trường xuất khẩu thủy sản sẽ dần yêu cầu các chứng nhận về môi trường, bao gồm nhãn xanh, nhãn vàng, nhãn đỏ và phúc lợi động vật thủy sản, điều này tạo ra những thách thức mới cho ngành.

Trong bối cảnh đó, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 911/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án “Bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản giai đoạn 2021-2030”, nhằm kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, trên thực tế, việc bảo vệ môi trường trong ngành thủy sản vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Các hoạt động nuôi trồng thủy sản tại các địa phương như Hà Nội vẫn còn nhỏ lẻ, thiếu các cơ chế chính sách hiệu quả, khiến ô nhiễm môi trường không thể giải quyết triệt để.

Mô hình phát triển bền vững và hiệu quả

Để đối phó với các thách thức này, nhiều mô hình phát triển thủy sản bền vững đã được triển khai và mang lại hiệu quả tích cực. Một trong số đó là mô hình nuôi tôm theo hệ thống tuần hoàn khép kín (RAS), ứng dụng công nghệ lọc sinh học giúp tái sử dụng đến 90-95% lượng nước, giảm thiểu chất thải và kiểm soát môi trường nuôi hiệu quả. Mô hình này không chỉ giảm chi phí năng lượng mà còn giúp bảo vệ nguồn nước, giảm thiểu ô nhiễm.

Ngoài ra, việc áp dụng mô hình nuôi quảng canh tôm-rừng kết hợp cũng được cho thấy có hiệu quả cao trong việc bảo vệ môi trường. Mô hình này giúp giảm giá thành sản xuất và góp phần phát triển rừng, đồng thời đáp ứng yêu cầu về môi trường của các thị trường quốc tế. Những mô hình nuôi tôm – lúa, cá – lúa cũng giúp giảm chi phí sản xuất và bảo vệ đất, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Việc phát triển các mô hình này đang ngày càng trở thành xu hướng nổi bật trong ngành thủy sản, đặc biệt là ở những vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Chuyển dịch ngành thủy sản theo hướng xanh

Theo đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), chuyển dịch theo hướng xanh, sản xuất tuần hoàn không chỉ là yêu cầu của thị trường quốc tế mà còn là chiến lược dài hạn giúp các doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh. Dù quá trình chuyển đổi xanh đòi hỏi thời gian và chi phí ban đầu, nhưng khi các doanh nghiệp đã tạo dựng được lợi thế cạnh tranh, họ sẽ đạt được hiệu suất tài chính cao và bền vững.

Các doanh nghiệp lớn trong ngành thủy sản như Skretting Việt Nam, Minh Phú, và Thăng Long đang tích cực đầu tư vào công nghệ giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời áp dụng các phương thức nuôi trồng thủy sản thân thiện với môi trường. Việc sử dụng năng lượng tái tạo như mặt trời, gió, biogas và áp dụng công nghệ nuôi tuần hoàn khép kín biofloc đang giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Tận dụng phế, phụ phẩm để nâng cao giá trị kinh tế

Một trong những hướng đi quan trọng trong ngành thủy sản là tận dụng phế, phụ phẩm từ chế biến thủy sản để tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Theo Cục Thủy sản, mỗi năm ngành cung cấp khoảng 4,5-5 triệu tấn nguyên liệu cho chế biến thủy sản, trong đó có một lượng lớn phế phẩm như vỏ tôm, đầu cá và xương cá. Phế phẩm này hiện đã được tận dụng để sản xuất thức ăn gia súc, collagen từ da cá, Chitosan, Chitin từ vỏ tôm.

Mặc dù ngành đã thu gom và chế biến được 90% phế phẩm thủy sản, giá trị kinh tế từ các sản phẩm này vẫn còn thấp so với tiềm năng. Ông Trần Đình Luân cho biết, nếu phế phẩm tôm được chế biến đúng cách, có thể tạo ra giá trị 2 tỷ USD, nhưng hiện tại mới chỉ đạt 275 triệu USD. Do đó, việc đầu tư vào công nghệ chế biến sâu và phát triển các sản phẩm từ phụ phẩm thủy sản là cần thiết để nâng cao giá trị kinh tế và bảo vệ môi trường.

Ngành thủy sản Việt Nam, với sự phát triển mạnh mẽ, đang đứng trước cơ hội lớn để chuyển đổi theo hướng xanh và bền vững. Việc áp dụng các mô hình sản xuất tuần hoàn, giảm phát thải khí nhà kính và tận dụng phế phẩm là những giải pháp thiết yếu để ngành này không chỉ bảo vệ môi trường mà còn nâng cao giá trị kinh tế. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự hỗ trợ từ các chính sách, cơ chế và đầu tư vào công nghệ mới, đồng thời nâng cao nhận thức của cộng đồng và doanh nghiệp. Chuyển đổi xanh trong ngành thủy sản không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn góp phần bảo vệ môi trường và đảm bảo sự phát triển lâu dài của ngành trong tương lai.

Theo: vista.gov.vn