Các đập lớn tác động đến biến đổi trầm tích ở hạ lưu sông Hồng

Cơ chế hình thành sự thô hóa bề mặt trầm tích

Việc xây dựng các con đập trên lưu vực sông Hồng, con sông lớn thứ hai ở Việt Nam sau sông Mê Kông, đã mang lại nhiều lợi ích xã hội, nhưng lại làm mất cân bằng tự nhiên dòng chảy trầm tích của sông. Hồ chứa lưu giữ nhiều trầm tích sông, gây cản trở lưu thông dòng chảy liên tục và làm giảm sự luân chuyển trầm tích từ đất liền vào đại dương, dẫn đến mất cân bằng giữa các quá trình trong sông và các quá trình ngoài biển. Đây có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng biến đổi môi trường lắng đọng trầm tích tại vùng cửa sông và ven bờ châu thổ sông Hồng. Nghiên cứu đã cung cấp những thông tin cơ bản về quá trình trầm tích từ nguồn cung cấp đến nơi lắng đọng và đồng thời cung cấp cơ sở khoa học vững chắc cho kế hoạch quản lý trầm tích hạ lưu sông Hồng.

Trong nghiên cứu, các tác giả đã xây dựng thành công mô hình cân bằng khối lượng trầm tích cho vùng hạ lưu ven bờ châu thổ sông Hồng dựa vào ước tính lượng trầm tích đầu vào và lượng trầm tích đã được lắng đọng trong khu vực. Theo đó, hầu hết các vật chất dạng hạt của sông Hồng đều được tích tụ ở gần cửa sông. Trong điều kiện hiện nay, sự thô hóa bề mặt trầm tích ở phần ven bờ phía bắc châu thổ là do sự suy giảm nguồn cung cấp trầm tích sông Hồng và dòng chảy dọc bờ về phía nam châu thổ.

Xu thế lắng đọng trầm tích vùng hạ lưu ven bờ châu thổ sông Hồng vẫn đóng vai trò chủ đạo mặc dù nguồn cung cấp trầm tích cho đồng bằng sông Hồng và vùng ven bờ châu thổ của nó có xu hướng giảm mạnh. Tuy nhiên, xu thế lắng đọng trầm tích ở các vùng cửa sông ven bờ châu thổ khác nhau có sự khác biệt rất rõ ràng. Đối với vùng cửa sông Ba Lạt nơi sóng chiếm ưu thế, tốc độ lắng đọng trầm tích có xu hướng giảm dần theo thời gian do tác động của các đập lớn trên lưu vực. Ngược lại, đối với vùng cửa sông Bạch Đằng nơi thủy triều chiếm ưu thế, trầm tích có xu hướng gia tăng bồi lắng ở trong sông.

Để giảm thiểu tác động tiêu cực của các con đập đến sự biến đổi trầm tích ở hạ lưu sông Hồng, nhóm nghiên cứu khuyến nghị cần mở cửa liên thông thường xuyên giữa các cống của đầm nuôi thủy sản được tạo ra trong quá trình quai đê lấn biển để gia tăng không gian phân tán trầm tích lơ lửng trong vùng cửa sông giúp giảm thiểu bồi lắng luồng lạch.

Kết quả nghiên cứu đã cung cấp những thông tin cơ bản về quá trình trầm tích từ nguồn cung cấp đến nơi lắng đọng, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học vững chắc cho kế hoạch quản lý trầm tích hạ lưu sông Hồng.

Theo: vista.gov.vn