Thư viện Nguồn Tin KH&CN Tài nguyên là trí thức
Bài viết liên quan
Canh tác hữu cơ bảo vệ đất khỏi thoái hóa, giúp hệ vi sinh vật trong đất duy trì cân bằng, đồng thời làm giảm tác động của các chất ô nhiễm như Cadimi.
Giúp đất tránh xa ô nhiễm
Theo các chuyên gia về đất, canh tác hữu cơ giúp giữ được cấu trúc tự nhiên của đất, cây trồng phát triển khỏe mạnh, sản phẩm nông nghiệp an toàn hơn cho người tiêu dùng. Đây được xem là con đường bền vững, giúp ngành nông nghiệp tránh xa nguy cơ ô nhiễm, trong đó có Cadimi.
Nhờ giữ được cấu trúc tự nhiên của đất, cây trồng phát triển khỏe mạnh, sản phẩm nông nghiệp an toàn hơn. Ảnh: Minh Sáng.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Đăng Nghĩa, nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất, phân bón và môi trường phía Nam, Cadimi không tự xuất hiện, mà đến từ sự chủ quan và những “lỗ hổng” kéo dài trong kiểm soát đầu vào.
Ông cảnh báo: “Cadimi không phải là một hiện tượng lạ mà là hệ lụy của cả một hệ thống sản xuất thiếu kiểm soát. Vấn đề không nằm ở khoa học kỹ thuật hay tài chính, cái khó nhất hiện nay là ở khâu tổ chức và quản lý”.
Ông Nghĩa cho rằng, không nên chỉ đổ trách nhiệm lên vai người nông dân, vì thị trường phân bón hiện nay như một “ma trận”. Nông dân không có khả năng phân tích được các thành phần, họ chỉ biết chọn loại phân nào cho hiệu quả nhanh là dùng.
Tiến sĩ Nguyễn Đăng Nghĩa (giữa) cho rằng, nông dân không có khả năng phân tích được các thành phần có trong phân bón. Ảnh: Minh Sáng.
Thậm chí, có những loại phân DAP trên thị trường từng bị phát hiện chứa hàm lượng Cadimi cao, nhưng thông tin cảnh báo cũng chưa đến được với người dân kịp thời. Điều đáng lo ngại là ngay cả nhiều nhà quản lý địa phương cũng chưa thực sự hiểu rõ bản chất vấn đề Cadimi, từ nguồn gốc đến cơ chế nhiễm và tác hại dài hạn. Do đó, dẫn đến sự thiếu thống nhất trong chỉ đạo, giám sát khiến nông dân và doanh nghiệp như “đi trong sương mù”.
Đồng quan điểm, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam Đặng Phúc Nguyên cũng nhấn mạnh, cần phải kiểm soát chặt ngay từ gốc, không chỉ giúp việc đàm phán kiểm dịch và thông quan thuận lợi hơn, mà còn là “lá chắn” quan trọng trong quá trình ngăn chặn hành vi gian lận, bảo vệ uy tín nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
“Cần lập chốt kiểm dịch tại vườn, siết chặt tình trạng phân bón lậu, cải tạo đất và xây dựng hệ thống xét nghiệm chất cấm vùng trồng, xem đây là những giải pháp mang tính chiến lược giúp ngành sầu riêng Việt Nam từng bước khôi phục vị thế xuất khẩu, nhất là tại thị trường Trung Quốc đang ngày càng siết tiêu chuẩn và cạnh tranh gay gắt”, ông Nguyên kiến nghị.
Theo ông Nguyên, một trong những giải pháp mang tính đột phá là thành lập hệ thống phòng xét nghiệm nhanh ngay tại vùng trồng theo mô hình xã hội hóa. Nhờ đó, nhà vườn có thể chủ động mang mẫu đất, nước hoặc trái đến kiểm tra, được cấp chứng nhận đạt chuẩn trước khi bước vào quy trình kiểm nghiệm tại các phòng lab do phía Trung Quốc công nhận.
Kiểm soát từ gốc, bịt “lỗ hổng” chất cấm
Hiện nay, các cơ quan chuyên môn đã bắt đầu triển khai đồng bộ các biện pháp can thiệp để cải tạo đất và phục hồi hệ sinh thái vi sinh vật trong đất. Ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết: “Chúng tôi đã làm việc với một câu lạc bộ sản xuất tại Đắk Nông, tư vấn mang mẫu đất và nước đi xét nghiệm. Sau khi có kết quả, câu lạc bộ đã tiến hành xử lý cải tạo đất và đạt được kết quả tích cực. Chúng tôi khuyến khích họ tiếp tục theo dõi và phổ biến kinh nghiệm này cho cộng đồng nông dân”.
Hiệp hội Rau quả Việt Nam phối hợp với các địa phương tổ chức xét nghiệm mẫu đất, nước và hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân cải tạo đất. Ảnh: Minh Sáng.
Theo ông Mười, thời gian qua, Hiệp hội đã phối hợp với nhiều địa phương vùng Tây Nguyên như Đắk Nông, Đắk Lắk để tổ chức xét nghiệm mẫu đất, nước, cải tiến quy trình sản xuất và tổ chức tọa đàm hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân. Tuy nhiên, thực tế cho thấy phần lớn người sản xuất vẫn chưa nắm được yêu cầu thị trường hay tiêu chuẩn quốc tế.
Đáng chú ý, các doanh nghiệp xuất khẩu lớn cũng bắt tay phối hợp cùng nông dân tham gia vào cuộc “thanh lọc từ gốc”, bằng cách kiểm tra tồn dư Cadimi ngay tại vườn, loại bỏ các hộ trồng không đạt chuẩn ra khỏi chuỗi cung ứng. Kiểm soát từ đầu vụ, bịt kín đường vào của chất cấm, là điều kiện tiên quyết để lấy lại niềm tin thị trường và giữ vững vị thế xuất khẩu chính ngạch trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
Ông Bùi Xuân Hoàng Henry (Henry Bùi), Tổng Giám đốc Trung tâm Kiểm định Hoàn Vũ, đơn vị được Trung Quốc công nhận trong hệ thống kiểm nghiệm nông sản xuất khẩu, cảnh báo: “Cadimi tồn dư trong sầu riêng không bắt nguồn từ đặc điểm tự nhiên của đất, mà chủ yếu là hệ quả từ lạm dụng phân bón không kiểm soát. Nếu không ngăn từ gốc, dù kiểm mẫu cuối cùng có đạt, thì vẫn là sự bị động”.
Theo ông Henry Bùi, thời điểm đầu khi chất vàng O bị phát hiện trong sầu riêng, tỉ lệ mẫu vi phạm rất cao. Tuy nhiên, nhờ sự vào cuộc quyết liệt của truyền thông và cơ quan chức năng, đến nay số mẫu vi phạm đã giảm đáng kể. Người nông dân đã dần hiểu rằng đây là chất bị cấm, có hại cho sức khỏe cộng đồng, nhưng vẫn cần tăng cường tập huấn để bà con ý thức được việc kiểm soát chất lượng phải bắt đầu ngay từ vườn, chứ không thể chờ đến khi sản phẩm ra tới cửa khẩu.
Các doanh nghiệp xuất khẩu lớn đã bắt tay phối hợp cùng nông dân tham gia vào cuộc “thanh lọc từ gốc” chất cấm theo quy định của thị trường Trung Quốc. Ảnh: Minh Sáng.
Không chỉ Cadimi, ông Henry Bùi còn cảnh báo về nguy cơ từ chất vàng O, một phẩm màu công nghiệp được dùng để đánh bóng vỏ sầu riêng, dù không ảnh hưởng phần thịt, nhưng có thể phát tán qua không khí và làm nhiễm chéo cả kho hàng. Nếu phát hiện, cơ sở đóng gói cần phải khử trùng toàn bộ nhà máy, thậm chí xây mới nếu không xử lý triệt để được. Đồng thời, cần kiểm tra chất lượng sản phẩm ngay từ khi thu mua tại vườn.
“Với năng lực xét nghiệm hàng trăm mẫu mỗi ngày, Trung tâm Hoàn Vũ sẵn sàng hỗ trợ các doanh nghiệp kiểm soát chất lượng từ đầu vụ. Nếu các doanh nghiệp và trung tâm kiểm nghiệm đồng hành cùng nhà vườn, chúng ta hoàn toàn có thể tháo gỡ nút thắt, rào cản kỹ thuật để đưa trái sầu riêng vượt qua cơn khủng hoảng niềm tin hiện nay”, ông Henry Bùi khẳng định.
Nguồn: Nongnghiepmoitruong.vn
